2020: Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας

Της Δέσποινας Αφεντούλη*

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αποτελεί ισχυρό σημείο αναφοράς των ιστορικών αγώνων που έχει δώσει διαχρονικά η γυναίκα ανά τον κόσμο για την επίτευξη πραγματικής ισότητας μεταξύ των φύλων.

Είναι ημέρα που αποτιμάται φόρος τιμής στη γυναίκα που, παρά τις ανισότητες που βιώνει, παραμένει ισάξιο και ενεργό μέλος της κοινωνίας, προσφέροντας μέσα από τους πολλαπλούς και συχνά, αντικρουόμενους ρόλους της.

Παραμένει ημέρα υπενθύμισης και απολογισμού των κατακτήσεων της. Στην Ελλάδα, δικαιώματα όπως, του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, ο εκσυγχρονισμός του Οικογενειακού Δικαίου, η καθιέρωση της ποσόστωσης ανά φύλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, η συγκρότηση Περιφερειακών Επιτροπών Ισότητας των Φύλων ανά Περιφέρεια, αποτελούν ορισμένες μόλις από τις κατακτήσεις του 20ου και 21ου αιώνα. Πρόκειται για τομές, οι οποίες θα έπρεπε ωστόσο, να θεωρούνται αυτονόητα δεδομένα προ πολλού.

Σε τι βαθμό ωστόσο, έχει διασφαλιστεί η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της γυναίκας την εποχή που διανύουμε;

Στο πλαίσιο του προγράμματος Ανθρώπινης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Human Development Program), ο Δείκτης Κοινωνικών Προτύπων για τα Φύλα (Gender Social Norms Index – GSNI), ανέδειξε με μετρήσιμα αποτελέσματα, τον τρόπο κατά τον οποίο οι κοινωνικές πεποιθήσεις δημιουργούν προσκόμματα στο θέμα ισότητας των φύλων, σε τομείς εργασίας, εκπαίδευσης, πολιτικής και αλλού.

Το στοιχεία της έρευνας ληφθήκαν από 75 χώρες, οι οποίες εκπροσωπούν το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Η έρευνα αποκαλύπτει ότι παρά τις προόδους που σημειώθηκαν κατά τις τελευταίες δεκαετίες για την προώθηση της ισότητας μεταξύ των φύλων, σχεδόν το 90% ανδρών και γυναικών διατηρούν ορισμένες προκαταλήψεις κατά των γυναικών, γεγονός που καταδεικνύει τα «αόρατα» εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην προσπάθεια για επίτευξης ισότητας.

Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο δείκτη, περίπου ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός ανδρών και γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα, πιστεύουν ότι οι άνδρες είναι ικανότεροι πολιτικοί ηγέτες, περισσότερο από το 40% πιστεύουν ότι οι άνδρες είναι ικανότερα στελέχη επιχειρήσεων και ότι οι άνδρες δικαιούνται περισσότερο από τις γυναίκες να εργαστούν και το 28% θεωρούν ότι δικαιολογείται ο άνδρας να χτυπήσει τη σύζυγό του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός ότι οι προκαταλήψεις αυτές περιορίζονται σε χώρες όπως, Η.Π.Α., η Αυστραλία και η Ολλανδία, το ποσοστό ανδρών και γυναικών με τέτοιες αντιλήψεις αυξάνεται κατά την τελευταία δεκαετία.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ε.Ε.), παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί έως σήμερα, το μισθολογικό χάσμα που επικρατεί μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας παραμένει: οι γυναίκες στην Ε.Ε. αμείβονται περίπου 15% λιγότερο ανά ώρα εργασίας από τους άνδρες.

Η ίδια πηγή αναφέρει ότι παρά το γεγονός ότι περισσότερες γυναίκες από άνδρες ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε ανώτατο εκπαιδευτικό επίπεδο, περίπου το 30% των γυναικών στην Ε.Ε. εργάζεται σε θέσεις μερικής απασχόλησης και ενδέχεται να αποσυρθούν επαγγελματικά για να παρέχουν φροντίδα στα παιδιά ή σε συγγενείς τους. Επισημαίνεται δε, ότι η απασχόληση των γυναικών, ως επί των πλείστον, περιορίζεται σε τομείς χαμηλότερα αμειβόμενους, όπως της εκπαίδευσης, ενώ μόλις το 33% των γυναικών κατέχουν ηγετικές θέσεις στην Ε.Ε.

Παρ’ ότι παρατηρούνται διαφορές μεταξύ κρατών-μελών της Ε.Ε. για την Ελλάδα, -μεταξύ άλλων- αναφέρεται ότι το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των φύλων κατά τη χρονική περίοδο 2010-2018 περιορίστηκε κατά 12%, παρουσιάζοντας την υψηλότερη μείωση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.

Δράσεις

Όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισημαίνει, το 2020 αποτελεί έτος-σταθμός: φέτος, συμπληρώνονται 25 έτη από την υιοθέτηση της Διακήρυξης του Πεκίνου, υπέρ της διασφάλισης μεγαλύτερης ισότητας μεταξύ των φύλων σε ολόκληρο τον κόσμο. Φέτος, επίσης, τιμάται η 10η επέτειος της Παγκόσμιας Διάσκεψης του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες, καθώς επίσης συμπληρώνονται 5 έτη από την έγκριση των Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και η ισότητα των φύλων.

Στις 30 Ιανουαρίου 2020, κατά τη διάρκεια συζήτησης της Ολομέλειας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα, ζητώντας «από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει δεσμευτικά μέτρα για το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων και τη διαφάνεια των μισθών, τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα.»

Ειδικότερα, το εν λόγω ψήφισμα ζητά να τεθούν συγκεκριμένοι στόχοι από τα κράτη-μέλη, για να μειωθεί το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων εντός των επόμενων πέντε ετών: να γίνουν επενδύσεις σε υπηρεσίες εκπαίδευσης και φροντίδας προσχολικής ηλικίας. Να γίνουν ρυθμίσεις εργασίας προς τις οικογένειες και εξασφάλιση ίσης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Να προσφέρονται παροχές σε μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες, π.χ. δωρεάν περίθαλψη και φροντίδα, καθώς επίσης να γίνει θέσπιση ελάχιστων συντάξεων και επιδομάτων. Να ενδυναμωθεί η επαγγελματική κατάρτιση και η διά βίου μάθησης των γυναικών, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και η ψηφιακή εκπαίδευση των κοριτσιών.

Όπως ανακοινώθηκε, το Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να προτείνει τη νέα στρατηγική της Ε.Ε. για την ισότητα των φύλων.

Να υπενθυμιθεί ότι ημέρα της 8ης Μαρτίου θεσπίστηκε με απόφαση της γενικής συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το 1977, για την ανάδειξη των θεμάτων που αντιμετωπίζει η γυναίκα και να προωθήσει τα δικαιώματα της. Ωστόσο, οι αγώνες υπέρ της ισότητας των φύλων είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα.

*Η Δ. Αφεντούλη είναι Δρ Κοινωνιολογίας-δημοσιογράφος.